ദക്ഷാ മനു 
ന്യൂഡല്‍ഹി: (KVARTHA) എന്‍ഫോഴ്സ്മെന്റ് ഡയറക്ടറേറ്റിന്റെ (ഇഡി) അപ്രമാദിത്വത്തിനെതിരെ സുപ്രീംകോടതി വീണ്ടും രംഗത്ത്. ഇലക്ട്രോണിക് ഉപകരണങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഡാറ്റ എടുക്കുന്നതില്‍ നിന്നും പകര്‍ത്തുന്നതില്‍ നിന്നും ഇഡിക്ക് പരമോന്നത നീതിപീഠം കടിഞ്ഞാണിട്ടു. മൗലികാവകാശങ്ങള്‍, പ്രത്യേകിച്ച് സ്വകാര്യതയ്ക്കുള്ള അവകാശം സംരക്ഷിക്കണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ട് ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗ് സമര്‍പ്പിച്ച ഹര്‍ജിയിലാണ് സുപ്രീം കോടതിയുടെ ഇടപെടല്‍. 

വിവാദ ലോട്ടറി വ്യവസായി സാന്റിയാഗോ മാര്‍ട്ടിന്റെ സ്ഥാപനങ്ങളില്‍ അടുത്തിടെ നടത്തിയ പരിശോധനയ്ക്കിടെ പിടിച്ചെടുത്ത ഇലക്ട്രോണിക് ഉപകരണങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള ഡാറ്റ പരിശോധിക്കുന്നതിനും  പകര്‍ത്തുന്നതിനും എന്‍ഫോഴ്‌സ്‌മെന്റ് ഡയറക്ടറേറ്റിന് (ഇഡി) കോടതി നിയന്ത്രണം ഏര്‍പ്പെടുത്തി ഇടക്കാല ഉത്തരവ് പുറപ്പെടുവിച്ചു. 

ജസ്റ്റിസുമാരായ അഭയ് എസ്. ഓക്ക, പങ്കജ് മിത്തല്‍ എന്നിവരടങ്ങിയ ബെഞ്ചാണ് പ്രസക്തമായ ഈ ഉത്തരവ് പുറപ്പെടുവിച്ചത്. ആറ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ 22 സ്ഥലങ്ങളിലാണ് പരിശോധന നടത്തിയത്. മാര്‍ട്ടിന്‍, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബന്ധുക്കള്‍, ജീവനക്കാര്‍ എന്നിവരില്‍ നിന്ന് നവംബറില്‍ കണ്ടുകെട്ടിയ ഉപകരണങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കേസിലാണ് കോടതി ഉത്തരവ് പുറപ്പെടുവിച്ചത്.

മാര്‍ട്ടിന്റെ കമ്പനിയായ ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗ് ആന്‍ഡ് ഹോട്ടല്‍ സര്‍വീസസ് പ്രൈവറ്റ് ലിമിറ്റഡ് സംസ്ഥാനത്തെ ലോട്ടറി ബിസിനസ്സ് അനധികൃതമായി കുത്തകയാക്കിയെന്നാരോപിച്ച് മേഘാലയ പൊലീസ് നല്‍കിയ പരാതിയെ തുടര്‍ന്നാണ് ഇഡി പരിശോധന നടത്തിയത്. 12.41 കോടി രൂപ ഇഡി പിടിച്ചെടുത്തിരുന്നതായി വാര്‍ത്തകള്‍ പുറത്തുവന്നിരുന്നു.  വ്യക്തിഗത ഡിജിറ്റല്‍ ഉപകരണങ്ങളില്‍ സംഭരിച്ചിരിക്കുന്ന വിവരങ്ങള്‍ വളരെ വ്യക്തിപരമാണെന്നും അത് മറ്റുള്ളവര്‍ കാണുന്നതില്‍ നിന്ന് സംരക്ഷണം ആവശ്യമാണെന്നും ഹര്‍ജിക്കാര്‍ വാദിച്ചു. 

സാന്റിയാഗോ മാര്‍ട്ടിന്റെ മൊബൈല്‍ ഫോണുകളുടെയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കമ്പനിയിലെ ജീവനക്കാരുടെ ഇലക്ട്രോണിക് ഉപകരണങ്ങളുടെയും ഉള്ളടക്കം എന്താണെന്ന് പരിശോധിക്കരുതെന്നും പകര്‍ത്തരുതെന്നും  ഇഡിയോട് കോടതി വ്യക്തമായി നിര്‍ദേശിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ, ഈ ഡിജിറ്റല്‍ ഉപകരണങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഡാറ്റ തരംതിരിച്ച് എടുക്കുന്നതിന് വ്യക്തികള്‍ ഹാജരാകണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടതിനാല്‍, കള്ളപ്പണം വെളുപ്പിക്കല്‍ തടയല്‍ നിയമത്തിന് (പിഎംഎല്‍എ) കീഴില്‍ ഇഡി പുറപ്പെടുവിച്ച സമന്‍സുകള്‍ കോടതി സ്റ്റേ ചെയ്തു.

തങ്ങളുടെ ഇലക്ട്രോണിക് ഉപകരണങ്ങള്‍ വേണമെന്നുള്ള ഇഡി ആവശ്യം ചോദ്യം ചെയ്ത് ആമസോണ്‍ ഇന്ത്യയിലെ ജീവനക്കാര്‍ സമര്‍പ്പിച്ച സമാന ഹര്‍ജികളും ഡല്‍ഹി പൊലീസ് ഡിജിറ്റല്‍ ഉപകരണങ്ങള്‍ പിടിച്ചെടുക്കുന്നത് സംബന്ധിച്ച് സുപ്രീം കോടതി മാര്‍ഗനിര്‍ദേശങ്ങള്‍ തേടുന്ന ന്യൂസ്‌ക്ലിക്ക് കേസും ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള മറ്റ് സമാന ഹര്‍ജികളുമായി ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കേസ് ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. 2023-ല്‍. ഈ കേസുകള്‍ അന്വേഷിക്കുന്നതിനിടെ വ്യക്തികളുടെ ഇലക്ട്രോണിക് വിവരങ്ങള്‍ അടങ്ങിയ സാധനങ്ങള്‍ പിടിച്ചെടുക്കുന്നതിനും പരിശോധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനുള്ള നടപടിക്രമങ്ങളെക്കുറിച്ച് വളരെ നിര്‍ണായക ചോദ്യങ്ങളാണ് കോടതി ഉന്നയിക്കുന്നത്.

2019 നും 2024 നും ഇടയില്‍ 1,368 കോടി രൂപയുടെ ബോണ്ടുകള്‍ സ്വന്തമാക്കിയ സാന്റിയാഗോ മാര്‍ട്ടിന്റെ ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗ്, ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ ഇലക്ടറല്‍ ബോണ്ടുകള്‍ നല്‍കിയ കമ്പനിയാണ്. അതില്‍ 100 കോടി ബിജെപിക്കാണ് ലഭിച്ചിട്ടുള്ളത്. തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്‍ പുറത്തുവിട്ട കണക്കുകള്‍ ഇക്കാര്യം വ്യക്തമാക്കുന്നു. തൃണമൂല്‍ കോണ്‍ഗ്രസിന് 542 കോടി രൂപയാണ് സാന്റിയാഗോ മാര്‍ട്ടിന്റെ കമ്പനി നല്‍കിയത്.  തൊട്ടുപിന്നില്‍ ദ്രാവിഡ മുന്നേറ്റ കഴകം (ഡിഎംകെ) 503 കോടി രൂപ നേടി. മറ്റ് പ്രധാന സ്വീകര്‍ത്താക്കളില്‍ വൈഎസ്ആര്‍ കോണ്‍ഗ്രസ് (154 കോടി രൂപ) എന്നിങ്ങനെയാണ് കണക്ക്.  ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗിന്റെ ബോണ്ട് പര്‍ച്ചേസുകളുടെ 37% ഡിഎംകെയിലേക്കാണ് പോയതെന്ന് എന്‍ഡിടിവി റിപ്പോര്‍ട്ട് ചെയ്തു.

സുപ്രീം കോടതിയുടെ വിലക്ക് ഉത്തരവിനെ 'അഭൂതപൂര്‍വം' എന്നാണ് മുതിര്‍ന്ന ഇഡി ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍  വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഇത് അവരുടെ അജ്ഞത കൊണ്ടാണെന്ന് നിയമവിദഗ്ധര്‍ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു. ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കേസില്‍ തങ്ങളുടെ അന്വേഷണത്തിന് കാര്യമായ തിരിച്ചടിയുണ്ടാക്കില്ലെന്ന് ഇഡി ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ വാദിച്ചു, മാര്‍ട്ടിനെതിരെ 'മറ്റ് കാര്യമായ തെളിവുകള്‍' ഉണ്ടെന്നും വ്യക്തമാക്കി. ഡിജിറ്റല്‍ തെളിവുകള്‍ പരിശോധിക്കുന്നതും പിടിച്ചെടുക്കുന്നതും സംബന്ധിച്ച സിബിഐ മാനുവലില്‍ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന കാര്യങ്ങളാണ് തങ്ങള്‍ പാലിക്കുന്നതെന്നും അവര്‍ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.  ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗ് ഗ്രൂപ്പുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടുള്ള 622 കോടി രൂപ വിലമതിക്കുന്ന വസ്തുവകകള്‍ അടുത്തിടെ കണ്ട് കെട്ടിയതായും ഇഡി ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.

ഇലക്ട്രോണിക് ഉപകരണങ്ങള്‍ പിടിച്ചെടുക്കുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിലവിലുള്ളതും ഭാവിയില്‍ രജിസ്റ്റര്‍ ചെയ്യാവുന്നതുമായ  കേസുകള്‍ക്ക് സുപ്രീം കോടതിയുടെ ഉത്തരവ് ഒരു സുപ്രധാന മാതൃകയാകുമെന്ന് ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിം അഭിഭാഷക രോഹിണി മൂസ പറഞ്ഞു. കോടതി ഇഡിക്ക് ഏര്‍പ്പെടുത്തിയ നിയന്ത്രണം അനിശ്ചിതമാണെന്നും അത് പിന്‍വലിക്കാനുള്ള തീയതി നിശ്ചയിച്ചിട്ടില്ലെന്നും ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. ഡാറ്റകള്‍ പരിശോധിക്കുന്നതില്‍ നിന്ന് ഇഡിയെ തടയുന്നതിനും ഉപകരണങ്ങളില്‍ നിന്ന് വേര്‍തിരിച്ചെടുത്ത ഡാറ്റയിലൂടെ ഹരജിക്കാരനെ കുറ്റക്കാരനാക്കാന്‍ നിര്‍ബന്ധിതരാക്കുന്ന അന്വേഷണ ഏജന്‍സികളുടെ രീതിയിലും ഈ ഉത്തരവ് നിര്‍ണായകമാണെന്ന് രോഹിണി മൂസ വാദിച്ചു.  ഇഡി നടപടി ദുരുപയോഗ സാധ്യതയെക്കുറിച്ചുള്ള ആശങ്കകള്‍ ഉയര്‍ത്തുന്നെന്നും ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചു.

സാമ്പത്തിക രേഖകള്‍, മെഡിക്കല്‍ വിശദാംശങ്ങള്‍, പാസ് വേഡുകള്‍ എന്നിവയുള്‍പ്പെടെ മൊബൈല്‍ ഫോണുകളില്‍ ഉള്ള വിവരങ്ങളുടെ രഹസ്യ സ്വഭാവം, ബിസിനസ് സംബന്ധിയായ വിവരങ്ങള്‍, തന്ത്രപരമായ രേഖകള്‍ എന്നിവ അടക്കമുള്ള കാര്യങ്ങളെ കുറിച്ച് ഹര്‍ജിക്കാര്‍ കൂടുതല്‍ വിശദീകരിച്ചു. ഫ്യൂച്ചര്‍ ഗെയിമിംഗ് ലോട്ടറി ബിസിനസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് 28,205 കോടി രൂപ ചരക്ക് സേവന നികുതി (ജിഎസ്ടി) അടച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് മുന്‍ അറ്റോര്‍ണി ജനറല്‍ മുകുള്‍ റോത്തഗി ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള കമ്പനിയുടെ അഭിഭാഷകരും സുപ്രീം കോടതിയെ അറിയിച്ചു. ബന്ധപ്പെട്ട മറ്റ് ഹര്‍ജികള്‍ക്കൊപ്പം ഫെബ്രുവരി 17 ന് കേസ് വീണ്ടും പരിഗണിക്കും, ഇത് ഇന്ത്യയില്‍ ഡിജിറ്റല്‍ ഉപകരണം പിടിച്ചെടുക്കുന്നതിനുള്ള പ്രോട്ടോക്കോളുകളെക്കുറിച്ചുള്ള സുപ്രധാന വിധികളിലേക്ക് നയിച്ചേക്കാം.

#SupremeCourt #ED #PrivacyRights #DataProtection #India #SantiagoMartin #FutureGaming #PMLA