ലക്‌നൗ: (KVARTHA) കുംഭമേള, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മതപരമായ സംഗമങ്ങളിലൊന്നാണ്. ലക്ഷക്കണക്കിന് വിശ്വാസികൾ നദിക്കരയിൽ ഒത്തുചേർന്ന് പുണ്യസ്നാനം ചെയ്യുന്ന ഈ ഉത്സവം, ഐതിഹ്യങ്ങളുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അചഞ്ചലമായ വിശ്വാസത്തിന്റെയും ഒരു സങ്കലനമാണ്. 2025 ലെ മഹാകുംഭമേള പ്രയാഗ്രാജിൽ ജനുവരി 13 മുതൽ ഫെബ്രുവരി 26 വരെ നടക്കുകയാണ്. 

ഐതിഹ്യത്തിന്റെ ആഴങ്ങളിൽ

കുംഭം എന്ന സംസ്കൃത പദത്തിന് കുടം അല്ലെങ്കിൽ പാത്രം എന്ന് അർത്ഥം. ദേവന്മാരും അസുരന്മാരും പാലാഴി മഥനം നടത്തിയപ്പോൾ അമൃത് കുടവുമായി ധന്വന്തരി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടെന്നും, ആ അമൃത് അസുരന്മാർക്ക് ലഭിക്കാതിരിക്കാനായി ഇന്ദ്രപുത്രനായ ജയന്തൻ അത് തട്ടിയെടുത്തു ഓടിയെന്നും പുരാണങ്ങളിൽ പറയുന്നു. ജയന്തൻ ഓടുന്നതിനിടയിൽ അമൃത് ഹരിദ്വാർ, പ്രയാഗ്രാജ്, ഉജ്ജയിൻ, നാസിക്-ത്രയംബകേശ്വർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ചിതറി വീണുവെന്നാണ് വിശ്വാസം.

ദേവന്മാരുടെ ഒരു ദിവസം മനുഷ്യരുടെ ഒരു വർഷത്തിന് തുല്യമായതിനാൽ, ഈ സ്ഥലങ്ങളിൽ 12 വർഷം കൂടുമ്പോൾ കുംഭമേള ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നു. സൂര്യൻ, ചന്ദ്രൻ, വ്യാഴം എന്നിവയുടെ സ്ഥാനത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഇത് നിർണയിക്കുന്നത്. പ്രയാഗ്രാജിലും ഹരിദ്വാറിലും ആറ് വർഷം കൂടുമ്പോൾ അർധ കുംഭമേളയും നടക്കുന്നു. 12 വർഷം കൂടുമ്പോൾ നടക്കുന്ന മേളയെ പൂർണ കുംഭമേള അഥവാ മഹാ കുംഭമേള എന്ന് വിളിക്കുന്നു.

നദികളുടെ പവിത്രത

കുംഭമേള നടക്കുന്ന നാല് സ്ഥലങ്ങളും നദികളുടെ തീരത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഹരിദ്വാർ ഗംഗയുടെ തീരത്തും, പ്രയാഗ്രാജ് ഗംഗ, യമുന, സരസ്വതി എന്നീ നദികളുടെ സംഗമസ്ഥാനത്തും, ഉജ്ജയിൻ ക്ഷിപ്ര നദിയുടെയും, നാസിക്-ത്രയംബകേശ്വർ ഗോദാവരി നദിയുടെയും തീരങ്ങളിലാണ്. ഈ നദികളിൽ, പ്രത്യേകിച്ചും ഗ്രഹനില അനുകൂലമായിരിക്കുന്ന കുംഭമേള സമയത്ത് സ്നാനം ചെയ്യുന്നത് പാപങ്ങളെ കഴുകിക്കളയുമെന്നും പുണ്യം നേടുമെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ക്ഷിപ്ര വിഷ്ണുവിന്റെ ഹൃദയത്തിൽ നിന്നും ഉത്ഭവിച്ചതാണെന്നും, ഗോദാവരിയെ ദക്ഷിണ ഗംഗ എന്നും വിളിക്കുന്നു.

കുംഭമേളയുടെ സ്ഥല നിർണയം

കുംഭമേളയുടെ സ്ഥലം ജ്യോതിഷ കണക്കുകൂട്ടലുകളെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. വ്യാഴം സൂര്യനെ ഒരു തവണ വലം വെക്കാൻ 12 വർഷം എടുക്കുന്നതുകൊണ്ടാണ് 12 വർഷത്തെ ഇടവേള വരുന്നത്. വ്യാഴം കുംഭ രാശിയിലും സൂര്യനും ചന്ദ്രനും മേടം, ധനു രാശികളിലും ആയിരിക്കുമ്പോൾ ഹരിദ്വാറിലും, വ്യാഴം ഇടവ രാശിയിലും സൂര്യനും ചന്ദ്രനും മകരം രാശിയിലും ആയിരിക്കുമ്പോൾ പ്രയാഗിലും, വ്യാഴം ചിങ്ങം രാശിയിലും സൂര്യനും ചന്ദ്രനും കർക്കിടകം രാശിയിലും ആയിരിക്കുമ്പോൾ നാസിക്കിലും ത്രയംബകേശ്വരിലും കുംഭമേള നടക്കുന്നു.

ചരിത്രത്തിന്റെ ഏടുകളിൽ

കുംഭമേളയുടെ ഉത്ഭവത്തെക്കുറിച്ച് പല അഭിപ്രായങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. സ്കന്ദ പുരാണത്തിൽ ഇതിനെക്കുറിച്ച് പരാമർശമുണ്ടെന്ന് ചിലർ വിശ്വസിക്കുന്നു. ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പ്രയാഗിൽ ഒരു മേള നടന്നതായി ചൈനീസ് സഞ്ചാരിയായ ഹുയാൻസാങ് രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ആദി ശങ്കരാചാര്യരാണ് ഈ നാല് മേളകൾ സ്ഥാപിച്ചതെന്ന് മറ്റുചിലർ വിശ്വസിക്കുന്നു. എങ്കിലും, കുംഭമേളയുടെ കൃത്യമായ ഉത്ഭവം ഇന്നും ഒരു പഠന വിഷയമാണ്.

കുംഭമേളയിലെ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ

കുംഭമേളയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നവർ പുണ്യസ്നാനം നടത്തുകയും ദാനധർമ്മങ്ങൾ ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. കൽപവാസി എന്നറിയപ്പെടുന്നവർ നദിക്കരയിൽ താമസിച്ച് ആത്മീയ ചിന്തയിൽ മുഴുകുന്നു. സന്യാസിമാരും ഇവിടെ ഒത്തുചേരുന്നു. അഖാഡകൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന സന്യാസി സംഘങ്ങളുടെ ഷാഹി സ്നാനം പ്രധാന ചടങ്ങുകളിൽ ഒന്നാണ്. ആഡംബരപൂർണമായ ഘോഷയാത്രകളോടെയാണ് ഇവർ നദിയിലേക്ക് സ്നാനത്തിനായി പോകുന്നത്.

മഹാകുംഭമേള 2025

2025 ലെ മഹാകുംഭമേള പ്രയാഗ്രാജിൽ ജനുവരി 13 മുതൽ ഫെബ്രുവരി 26 വരെ 44 ദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കും. ഈ സമയത്ത് ലക്ഷക്കണക്കിന് വിശ്വാസികൾ പ്രയാഗ്രാജിലേക്ക് ഒഴുകിയെത്തും. ഷാഹി സ്നാനത്തിനുള്ള പ്രധാന തീയതികൾ താഴെ പറയുന്നവയാണ്:

*   പൗഷ പൂർണിമ: ജനുവരി 13
*   മകര സംക്രാന്തി: ജനുവരി 14
*   മൗനി അമാവാസ്യ: ജനുവരി 29
*   വസന്ത പഞ്ചമി: ഫെബ്രുവരി 3
*   മാഘി പൂർണിമ: ഫെബ്രുവരി 12
*   മഹാ ശിവരാത്രി: ഫെബ്രുവരി 26

കുംഭമേള ഒരു മതപരമായ ആഘോഷം മാത്രമല്ല, അത് ഒരു സാംസ്കാരിക സമ്മേളനം കൂടിയാണ്. വിവിധതരം ആളുകൾ, സന്യാസിമാർ, സാധാരണക്കാർ, കച്ചവടക്കാർ എന്നിവരെല്ലാം ഇവിടെ ഒത്തുചേരുന്നു. ഇത് ഇന്ത്യയുടെ പൈതൃകത്തിന്റെയും വിശ്വാസത്തിന്റെയും ഒരു പ്രതീകമാണ്.
 #KumbhMela #MahaKumbhMela2025 #Prayagraj #SacredRivers #HinduFestival #ReligiousGathering