Analysis | ദേവന്മാരുടെയും ദേവതകളുടെയും രൂപങ്ങളുടെ ചരിത്രവും പരിണാമവും 

ന്യൂഡൽഹി: (KVARTHA) ഹിന്ദു സംസ്കാരത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗം ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധനയാണ്. ഈ ആരാധനാ പാരമ്പര്യം ആയിരക്കണക്കിനു വർഷങ്ങൾ പഴക്കമുള്ളതാണ്. വേദകാലം മുതൽ തന്നെ ദേവീദേവന്മാരുടെ  ആരാധന നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ കാലക്രമത്തിൽ അവരുടെ രൂപങ്ങളും ആരാധനാ രീതികളും വികസിച്ചു. 

വേദകാലത്ത് ദേവീദേവന്മാർ പ്രകൃതിശക്തികളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നവരായിരുന്നു. അഗ്നി, വായു, ഈശ്വരൻ, യമൻ തുടങ്ങിയവർ പ്രധാന ദേവീദേവന്മാരായിരുന്നു. ഇവയ്ക്ക് നിർവചിതമായ രൂപങ്ങളൊന്നുമില്ലായിരുന്നു. അവർ പ്രകൃതിശക്തികളുടെ അവതാരങ്ങളായി കാണപ്പെട്ടിരുന്നു.

പുരാണകാലത്താണ് ദേവീദേവന്മാർക്ക് നിർവചിതമായ രൂപങ്ങൾ ഉണ്ടായത്. പുരാണങ്ങളിൽ അവരുടെ  ജീവിതവും കഥകളും വിവരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇവയിൽ ദേവീദേവന്മാർക്ക് ചിലർക്ക് മനുഷ്യരെപ്പോലെ രൂപം നൽകിയിരിക്കുന്നു. ശിവൻ, വിഷ്ണു, ബ്രഹ്മ തുടങ്ങിയവർ പ്രധാന ദേവീദേവന്മാരായിരുന്നു. ഈ ദേവതകൾക്ക് നിർവചിതമായ ആയുധങ്ങളും വാഹനങ്ങളും ഉണ്ടായിരുന്നു. 

പുരാണകാലത്തെ ദേവീദേവന്മാരുടെ രൂപങ്ങൾ:

ശിവൻ: ശിവൻ പല രൂപങ്ങളിലും പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. മൂന്നു കണ്ണുകളുള്ള മുടിയുള്ള പുരുഷനാണ് ഒരു പ്രധാന രൂപം. പാമ്പിനെ കഴുത്തിൽ ചുറ്റിപ്പിടിച്ചിരിക്കുന്നതാണ് മറ്റൊരു രൂപം. നന്ദിയെ വാഹനമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.
വിഷ്ണു: വിഷ്ണു പല അവതാരങ്ങളിലും പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. രാമൻ, കൃഷ്ണൻ, മൂർത്തി തുടങ്ങിയവർ പ്രധാന അവതാരങ്ങളാണ്. നാലു കൈകളുള്ള പുരുഷനാണ് വിഷ്ണുവിന്റെ ഒരു പ്രധാന രൂപം. ഗരുഡനെ വാഹനമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.
ബ്രഹ്മ: ബ്രഹ്മ സൃഷ്ടിയുടെ ദേവതയാണ്. നാലു മുഖങ്ങളുള്ള പുരുഷനാണ് ബ്രഹ്മയുടെ രൂപം. അഞ്ചു തലയുള്ള ഹംസത്തെ വാഹനമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.

ആരാധനാ പാരമ്പര്യങ്ങൾ

ശൈവം, വൈഷ്ണവം, ശാക്തം എന്നിവയാണ് പ്രധാന ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധനാ പാരമ്പര്യങ്ങൾ. 

ശൈവം: ശൈവം പാരമ്പര്യത്തിൽ ശിവനാണ് പ്രധാന ദേവൻ. ശിവന്റെ വിവിധ രൂപങ്ങളായ ഭൈരവൻ, ഭണ്ഡാരൻ തുടങ്ങിയവരും ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു.
വൈഷ്ണവം: വൈഷ്ണവം പാരമ്പര്യത്തിൽ വിഷ്ണുവാണ് പ്രധാന ദേവൻ. വിഷ്ണുവിന്റെ വിവിധ അവതാരങ്ങളായ രാമൻ, കൃഷ്ണൻ, മൂർത്തി തുടങ്ങിയവരും ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു.
ശാക്തം: ശാക്തം പാരമ്പര്യത്തിൽ ദുർഗ്ഗ, കാളി, ശക്തി തുടങ്ങിയ ദേവന്മാരാണ് പ്രധാനമായി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നത്.

ആരാധനാ രീതികൾ

കാലക്രമത്തിൽ ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധനാ രീതികളും വികസിച്ചു. ക്ഷേത്രങ്ങളും മൂർത്തികളും നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടു. പൂജകൾ നടത്തപ്പെട്ടു. പ്രത്യേക ദിവസങ്ങൾ ആഘോഷിക്കപ്പെട്ടു. ഇങ്ങനെ ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധന ഭാരതീയ സംസ്കാരത്തിന്റെ ഭാഗമായി മാറി. ദേവീദേവന്മാരുടെ രൂപങ്ങൾ പ്രാദേശികമായ വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, കേരളത്തിലെ ശിവന്റെ രൂപം തമിഴ്‌നാട്ടിലെ ശിവന്റെ രൂപത്തേക്കാൾ വ്യത്യസ്തമായിരിക്കും. ഇത് പ്രാദേശിക സംസ്കാരങ്ങളുടെ സ്വാധീനമാണ്.

ആധുനിക കാലത്തെ ആരാധന

നവോത്ഥാന കാലത്തും ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധന തുടർന്നു. എന്നാൽ ആധുനിക കാലത്ത് ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധനയിൽ ചില മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ട്. രാഷ്ട്രീയവും സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ ഘടകങ്ങൾ ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധനയെ സ്വാധീനിക്കുന്നുണ്ട്. എങ്കിലും ദേവീദേവന്മാരുടെ ആരാധന ഇന്നും ഭാരതീയ സംസ്കാരത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്. ദേവീദേവന്മാരുടെ രൂപങ്ങളും ആരാധനാ രീതികളും വൈവിധ്യപൂർണമാണ്. എന്നാൽ അവയെല്ലാം ഒരു പൊതുവായ ധാരണയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു - ദിവ്യമായ ശക്തിയുടെ ആരാധന.

ഇന്ത്യയിലെ ദേവീദേവന്മാരുടെ രൂപങ്ങൾ കലകളുടെയും സാഹിത്യത്തിന്റെയും വളർച്ചയിൽ നിർണായകമായ പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. നിങ്ങൾ പറഞ്ഞതുപോലെ, രാമായണം, മഹാഭാരതം തുടങ്ങിയ മഹാകാവ്യങ്ങൾ മുതൽ ചെറുകഥകൾ വരെ ദേവീദേവന്മാരുടെ കഥകളും അവരുടെ ജീവിതവും ആശയങ്ങളും ആണ് പ്രതിപാദിക്കുന്നത്. ക്ഷേത്ര ശില്പങ്ങളും ചിത്രകലയും ദേവീദേവന്മാരുടെ രൂപത്തെ അനശ്വരമാക്കിത്തീർത്തു. നാടകങ്ങളും സംഗീതവും ദേവീദേവന്മാരുടെ കഥകൾ ജനങ്ങളിലേക്ക് എത്തിക്കുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചു.

#HinduDeities, #DeityWorship, #CulturalEvolution, #ReligiousPractices, #ArtisticExpression, #Hinduism