Obituary | ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യ: വ്യവസായവൽക്കരണം, ഭൂമി ഏറ്റെടുക്കൽ, വിവാദങ്ങൾ, തകർന്ന സ്വപ്നങ്ങൾ; ഇതിനെല്ലാം ഇടയിൽ ഒരു സഖാവും 

കൊൽക്കത്ത: (KVARTHA) പശ്ചിമ ബംഗാളിലെ 34 വർഷത്തെ ഇടതുമുന്നണി ഭരണത്തിലെ രണ്ടാമത്തെയും അവസാനത്തെയും മുഖ്യമന്ത്രിയാണ് അന്തരിച്ച ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യ. 2000 മുതൽ 2011 വരെ 11 വർഷം തുടർച്ചയായി സംസ്ഥാനത്തിൻ്റെ മുഖ്യമന്ത്രിയായിരുന്നു. വ്യാഴാഴ്ച രാവിലെ മകൻ സുചേതൻ ഭട്ടാചാര്യയാണ് ബുദ്ധദേവിൻ്റെ മരണവിവരം അറിയിച്ചത്. പാം അവന്യൂവിലെ വീട്ടിൽ രാവിലെ 8.20 നായിരുന്നു അന്ത്യം. തൻ്റെ മുൻഗാമി ജ്യോതി ബസുവിനെ പോലെ, ബുദ്ധദേവും തൻ്റെ ശരീരം മരണാനന്തരം ദാനം ചെയ്യുമെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. 

ബാല്യകാലം 

വടക്കൻ കൽക്കത്തയിലെ ഒരു താഴ്ന്ന മദ്ധ്യവർഗ കുടുംബത്തിൽ ജനിച്ച ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യ, പശ്ചിമബംഗാളിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ചരിത്രത്തിൽ അടയാളപ്പെടുത്തപ്പെട്ട ഒരു വ്യക്തിത്വമായിരുന്നു. കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിലൂടെ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ പ്രവേശിച്ച അദ്ദേഹം പിന്നീട് പശ്ചിമബംഗാളിന്റെ മുഖ്യമന്ത്രിയായി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ പശ്ചിമബംഗാൾ വ്യവസായവൽക്കരണത്തിന്റെ പാതയിലേക്ക് നീങ്ങാൻ ശ്രമിച്ചു. എന്നാൽ സിംഗൂർ, നന്ദിഗ്രാം തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിൽ ഭൂമി ഏറ്റെടുക്കൽ സംബന്ധിച്ച വിവാദങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തെ പ്രതിസന്ധിയിലാക്കി.

1944 മാർച്ച് ഒന്നിന് വടക്കൻ കൽക്കട്ടയിലാണ് ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യ ജനിച്ചത്. ഇന്നത്തെ ബംഗ്ലാദേശാണ് പൂർവികരുടെ വീട്. നോർത്ത് കൊൽക്കത്തയിലെ ശ്യാംപുകൂർ പ്രദേശത്തുള്ള ശൈലേന്ദ്ര സർക്കാർ സ്കൂൾ പാസായ ശേഷം അന്നത്തെ പ്രസിഡൻസി കോളേജിൽ ചേർന്നു. കവി സുകാന്ത ഭട്ടാചാര്യയുടെ അനന്തരവനായ അദ്ദേഹം തുടക്കം മുതൽ മുഖ്യധാരാ വിദ്യാർത്ഥി രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഭാഗമായിരുന്നില്ല. കബഡി കളിക്കുമായിരുന്നു. ക്രിക്കറ്റും കളിച്ചു. എന്നാൽ കണ്ണിന്റെ പ്രശ്‌നം മൂലം ക്രിക്കറ്റിനോട് വിട പറയേണ്ടി വന്നു. 

ഉത്തരവാദിത്തങ്ങൾ 

ഇടതുപക്ഷ കുടുംബത്തിൽ വളർന്നുവന്നതിനാൽ അതിന്റെ വിത്തുകൾ ബാല്യം മുതൽ തന്നെ ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യയുടെ മനസ്സിൽ പാകമായിരുന്നു. 1964-ൽ സി.പി.ഐ പിളർന്ന് സി.പി.എം രൂപീകൃതമായപ്പോൾ ബുദ്ധദേവ് ഈ പുതിയ പാതയിലേക്ക് കാലെടുത്തു വച്ചു. 1966-ൽ അദ്ദേഹം സി.പി.എമ്മിൽ അംഗമായി. അതുവരെ സാഹിത്യ ലോകത്ത് അലഞ്ഞു നടന്നിരുന്ന ഈ യുവാവ് പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നതോടെ തന്റെ ജീവിതം പൂർണമായും സമൂഹത്തിനായി സമർപ്പിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. പാർട്ടി പത്രത്തിന്റെ ചുക്കാൻ പിടിച്ച് എഴുത്തുകാരനിൽ നിന്ന് ഒരു പ്രചാരകനായി മാറി. പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നതിന് ശേഷം പാർട്ടി പത്രം എഡിറ്റ് ചെയ്യുന്നതിനും എഴുതുന്നതിനുമുള്ള ചുമതലയാണ് അദ്ദേഹം പ്രധാനമായും ഏറ്റെടുത്തത്.

അറുപതുകളുടെ അവസാനം, ഡിവൈഎഫ്ഐയുടെ പശ്ചിമ ബംഗാൾ സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറിയായി. ഭക്ഷണ പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ സജീവമായി പങ്കെടുത്ത അദ്ദേഹം, വിയറ്റ്‌നാം യുദ്ധകാലത്ത്, ആയിരക്കണക്കിന് മൈലുകൾ അകലെ ഇന്ത്യയിൽ നിന്ന് അമേരിക്കക്കെതിരെ ശക്തമായ പ്രതിഷേധം ഉയർത്തി. എഴുപതുകളിൽ കൊൽക്കത്തയുടെ തെരുവുകളും ഗ്രാമങ്ങളും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ സാക്ഷിയായി. കൊൽക്കത്തയിലെ ഇടതുപക്ഷ ബുദ്ധിജീവികളുടെ സംവാദങ്ങളിൽ നിന്നും ഗ്രാമങ്ങളിലെ കർഷകരുടെ പ്രശ്‌നങ്ങളിലേക്ക് അദ്ദേഹം തന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ വ്യാപിപ്പിച്ചു.

എഴുപതുകളുടെ തുടക്കത്തിൽ, ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യ സി.പി.എമ്മിന്റെ പശ്ചിമ ബംഗാൾ സംസ്ഥാന കമ്മിറ്റിയിൽ അംഗമായി. 1977-ൽ കാശിപൂർ നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ നിന്നുള്ള വിജയം അദ്ദേഹത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിലെ ഒരു വഴിത്തിരിവായിരുന്നു. തുടർന്ന് പശ്ചിമ ബംഗാൾ സർക്കാരിൽ ഇൻഫർമേഷൻ ആൻഡ് കൾച്ചർ വകുപ്പിന്റെ മന്ത്രിയായി. എന്നാൽ 1982ലെ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ബുദ്ധദേവ് പരാജയപ്പെട്ടു. പിന്നീട് 1987ൽ ജാദവ്പൂരിൽ നിന്ന് വിജയിച്ച് ഇൻഫർമേഷൻ ആൻഡ് കൾച്ചറൽ വകുപ്പിൻ്റെ ആക്ടിംഗ് മന്ത്രിയായി. അന്നുമുതൽ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ താവളം ജാദവ്പൂർ ആയിരുന്നു.

1990-കളുടെ തുടക്കത്തിൽ ജ്യോതി ബോസിൻ്റെ മന്ത്രിസഭയിൽ നിന്ന് ബുദ്ധദേവ് രാജിവച്ചു. അന്നത്തെ ഇൻഫർമേഷൻ ആൻ്റ് കൾച്ചർ സെക്രട്ടറിയുമായി പിണങ്ങിയെന്നായിരുന്നു വാർത്തകൾ. മുഖ്യമന്ത്രി ജ്യോതി ബസു സെക്രട്ടറിക്കൊപ്പം നിന്നതിനെ തുടർന്നായിരുന്നു രാജി. ബുദ്ധദേവൻ്റെ സ്ഥാനത്യാഗം ഏറെ ചർച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. എന്നാൽ ഒടുവിൽ അദ്ദേഹം മന്ത്രിസഭയിലേക്ക് മടങ്ങി. ആ സംഭവങ്ങളുടെ സമയത്താണ് അദ്ദേഹം 'സാം, അസ്മയ്, ദുസ്സാമി' എന്ന നാടകം എഴുതിയത്. 

ജ്യോതി ബോസിൻ്റെ മന്ത്രിസഭയിൽ ആഭ്യന്തരകാര്യം പോലുള്ള സുപ്രധാന വകുപ്പുകളും ബുദ്ധദേവ് കൈകാര്യം ചെയ്തു. 1984 മുതൽ ബുദ്ധദേവ് സിപിഎമ്മിൻ്റെ കേന്ദ്രകമ്മിറ്റിയിലെ ക്ഷണിതാവായി. 1985 മുതൽ കേന്ദ്ര കമ്മിറ്റി അംഗം. 1999 ജനുവരിയിൽ ജ്യോതി ബസു സർക്കാരിൽ ഉപമുഖ്യമന്ത്രിയായി. 2000-ൽ പോളിറ്റ് ബ്യൂറോ അംഗമായി. ആ വർഷം നവംബർ ആറിന് ജ്യോതി ബസു സ്ഥാനമൊഴിഞ്ഞപ്പോൾ ബുദ്ധദേവ് പശ്ചിമ ബംഗാൾ മുഖ്യമന്ത്രിയായി. 2011 വരെ പദവിയിൽ തുടർന്നു.

വിവാദങ്ങൾ 

2001ലെ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ പ്രതിപക്ഷ നേതാവ് മമത ബാനർജിയുടെ ‘തരംഗം’ ഉണ്ടാകുമെന്ന്  ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് പലരും കരുതി. എന്നാൽ ബുദ്ധദേവിൻ്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഇടതുമുന്നണി സർക്കാർ അധികാരത്തിലെത്തി. അടുത്ത തവണ, 2006-ലെ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഇടതുമുന്നണി 294-ൽ 235 സീറ്റുകൾ നേടി. ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യ വീണ്ടും മുഖ്യമന്ത്രിയായി സത്യപ്രതിജ്ഞ ചെയ്തു. അതേ ദിവസം തന്നെ സംസ്ഥാനത്തെ വ്യവസായവൽക്കരണത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവരുന്നതിനായി സിംഗൂരിൽ ടാറ്റ ഗ്രൂപ്പിൻ്റെ നാനോ കാർ ഫാക്ടറി പദ്ധതി അദ്ദേഹം പ്രഖ്യാപിച്ചു. 

എന്നാൽ ഏതാനും ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ ടാറ്റ പ്രതിനിധികൾ സിംഗൂർ ഭൂമി സന്ദർശിക്കുകയും ഗ്രാമവാസികളുടെ എതിർപ്പ് നേരിടുകയും ചെയ്തു. ഒടുവിൽ, മമത ഉൾപ്പെടെയുള്ളവരുടെ എതിർപ്പിനെ തുടർന്ന് ടാറ്റ പദ്ധതിയിൽ നിന്ന് പിന്മാറി. സംസ്ഥാനത്തെ വ്യവസായവൽക്കരണത്തിൻ്റെ ഘട്ടത്തിലേക്ക് വേഗത്തിൽ കൊണ്ടുവരാൻ ബുദ്ധദേവ് ആഗ്രഹിച്ചു. എന്നാൽ സിംഗൂരിലും നന്ദിഗ്രാമിലും കൃഷിഭൂമി ഏറ്റെടുത്തതിനെച്ചൊല്ലി രാഷ്ട്രീയ സങ്കീർണതകൾ ഉടലെടുത്തു. 2007 മാർച്ച് 14 ന് നന്ദിഗ്രാമിൽ പോലീസ് വെടിയുതിർത്തു. ഏറ്റുമുട്ടലിൽ 14 ഗ്രാമീണർ കൊല്ലപ്പെട്ടു. 

സിംഗൂർ-നന്ദിഗ്രാം മുതൽ വിവാദങ്ങൾ ബുദ്ധദേവിനെ വേട്ടയാടാൻ തുടങ്ങി. 2006ലെ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഏകപക്ഷീയമായ വിജയം ലഭിച്ച് രണ്ട് വർഷത്തിനുള്ളിൽ, 2008ലെ പഞ്ചായത്ത് തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഇടതുമുന്നണിക്ക് ചെറിയ തിരിച്ചടി നേരിട്ടു. കിഴക്കൻ മിഡ്‌നിപൂരും സൗത്ത് 24 പർഗാനാസ് ജില്ലാ കൗൺസിലുകളും പ്രതിപക്ഷമായ തൃണമൂൽ പിടിച്ചെടുത്തു. 

2009ലെ ലോക്‌സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിലാണ് ഞെട്ടൽ കൂടുതൽ ദൃശ്യമായത്. ബുദ്ധദേവിൻ്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഇടതുമുന്നണിക്ക് 42ൽ 27 സീറ്റും നഷ്ടപ്പെട്ടു. പ്രതിപക്ഷമായ തൃണമൂൽ 19 സീറ്റുകൾ നേടി. അവരുടെ പിന്തുണയോടെ എസ്‌യുസി ഒരു സീറ്റ് കൂടി നേടി. 2011ലെ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ സംസ്ഥാന രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വലിയ മാറ്റമാണ് ഉണ്ടായത്. മമത ബാനർജിയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള കോൺഗ്രസ്-തൃണമൂൽ സഖ്യം ബുദ്ധദേവിൻ്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഇടതുമുന്നണിയെ പരാജയപ്പെടുത്തി. 34 വർഷം നീണ്ട ഇടതുമുന്നണി ഭരണം അവസാനിച്ചു. 

നന്ദിഗ്രാമിൽ ഗ്രാമവാസികൾ വെടിയേറ്റ് മരിച്ച സംഭവം ബുദ്ധദേവിനെ ആഴത്തിൽ സ്വാധീനിച്ചു. ഒരു പൊതുയോഗത്തിൽ നിന്നുകൊണ്ട് തനിക്കു നേരെ വിരൽ ചൂണ്ടി, സംഭവത്തിൻ്റെ ഉത്തരവാദിത്തം തനിക്കാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 2013ൽ ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ നന്ദിഗ്രാമിൽ നടന്ന പൊലീസ് വെടിവെപ്പിൽ ബുദ്ധദേവ് ക്ഷമാപണം നടത്തിയിരുന്നു. 2011ലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലെ തോൽവിക്ക് പിന്നാലെ  ബുദ്ധദേവിന് ശാരീരിക അസ്വസ്ഥതകൾ അനുഭവപ്പെടാൻ തുടങ്ങി. പാർട്ടി പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ നിന്ന് പതിയെ പിന്മാറി. 2019ൽ ഒരു ഇടതുമുന്നണി ബ്രിഗേഡ് റാലിയിലാണ് അദ്ദേഹം അവസാനമായി പൊതുവേദിയിൽ കണ്ടത്. എന്നാൽ പൊടി കാരണം കാറിൽ നിന്ന് ഇറങ്ങാൻ പോലും കഴിഞ്ഞില്ല.

ഓർമകൾ തുടിക്കും 

പാം അവന്യൂവിലെ രണ്ട് മുറികളുള്ള ഒരു ചെറിയ സർക്കാർ ഫ്ലാറ്റ് അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ സ്ഥിര താമസമായി തുടർന്നു. അവസാനം കാഴ്ച ശക്തിയും കുറഞ്ഞു. സാഹിത്യ പ്രേമിയായ ബുദ്ധദേവ് നിരവധി നാടകങ്ങളും ലേഖനങ്ങളും എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. വിദേശ കവികളുടെയും എഴുത്തുകാരുടെയും രചനകളും അദ്ദേഹം വിവർത്തനം ചെയ്തു. 2022ൽ ബുദ്ധബാബുവിനെ കേന്ദ്രസർക്കാർ പത്മഭൂഷണ് നാമനിർദേശം ചെയ്തു. എന്നാൽ അദ്ദേഹം അത് നിരസിച്ചു. സംസ്ഥാന രാഷ്ട്രീയത്തിലെ പല വഴിത്തിരിവുകളുടെയും നായകനായി ബുദ്ധദേവ് ഭട്ടാചാര്യ നിലനിൽക്കും.

#BuddhadevBhattacharya #WestBengal #CPI(M) #IndianPolitics #Singur #Nandigram #Obituary