ഇറാൻ്റെ ആണവ പദ്ധതി എത്ര മാത്രം വലുതും ശക്തവുമാണ്? ‘നതാൻസ്’  എന്തിന് ഇസ്രാഈൽ നിരന്തരം ആക്രമിക്കുന്നു? അറിയാം വിശദമായി

(KVARTHA) ഇറാനും ഇസ്രായേലും തമ്മിലുള്ള സംഘർഷം വർദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, ഇറാൻ്റെ ആണവ പദ്ധതിയും അതിൽ നിർണായക പങ്കുവഹിക്കുന്ന നതാൻസ് ആണവ കേന്ദ്രവും വീണ്ടും ചർച്ചാ വിഷയമായിരിക്കുകയാണ്. 2025 ജൂൺ 13-ന് ഇസ്രായേൽ 'ഓപ്പറേഷൻ റൈസിംഗ് ലയൺ' എന്ന പേരിൽ ഇറാനിലെ ആണവ കേന്ദ്രങ്ങളിൽ ആക്രമണം നടത്തിയതോടെയാണ് ഈ വിഷയത്തിന് വീണ്ടും പ്രാധാന്യം കൈവന്നത്. ഇറാൻ ആണവായുധങ്ങൾ സ്വന്തമാക്കുന്നതിൽ നിന്ന് തടയുക എന്നതായിരുന്നു ഇസ്രായേലിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം. ഇതിന് മറുപടിയായി ഇറാൻ ഇസ്രായേലിലെ സൈനിക കേന്ദ്രങ്ങളും മറ്റും ലക്ഷ്യമിട്ട് ആക്രമണങ്ങൾ നടത്തി. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, ഇറാൻ്റെ ആണവ പദ്ധതിയുടെ വ്യാപ്തിയും നതാൻസ് ആണവ കേന്ദ്രത്തിൻ്റെ പ്രാധാന്യവും  പരിശോധിക്കാം.

ഇറാൻ്റെ ആണവ ശേഷി: ഐഎഇഎയുടെ കണ്ടെത്തലുകൾ

കഴിഞ്ഞയാഴ്ച യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് ആണവ നിരീക്ഷണ ഏജൻസിയായ ഐഎഇഎ (International Atomic Energy Agency) പുറത്തുവിട്ട ഏറ്റവും പുതിയ റിപ്പോർട്ട് പ്രകാരം, ഇറാൻ 60% വരെ ശുദ്ധീകരിച്ച യുറേനിയം ശേഖരിച്ചതായി പറയുന്നു. ഈ അളവ് 90% വരെ എത്തുകയാണെങ്കിൽ, സാങ്കേതികമായി ആണവ ബോംബുകൾ നിർമ്മിക്കാൻ സാധിക്കും. ഇത് അതീവ ഗുരുതരമായ വിഷയമായാണ് ഐഎഇഎ കാണുന്നത്. തങ്ങളുടെ ആണവ പദ്ധതി സമാധാനപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കുവേണ്ടിയാണെന്നും, ആണവായുധങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയല്ല ലക്ഷ്യമെന്നും ഇറാൻ ആവർത്തിച്ച് പറയുന്നുണ്ട്. കൂടാതെ, യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് ആണവ നിര്‍വ്യാപന ഉടമ്പടിയിലും (Nuclear Non-Proliferation Treaty) ഇറാൻ അംഗമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ഇറാൻ്റെ ആണവ പദ്ധതി സമാധാനപരമാണെന്ന് വിശ്വസിക്കാൻ തങ്ങൾക്ക് ഉറപ്പില്ലെന്നാണ് ഐഎഇഎയുടെ നിലപാട്.

ഇറാൻ്റെ ആണവ കേന്ദ്രങ്ങൾ: എവിടെയെല്ലാം, എന്തെല്ലാം?

ഇറാൻ 1974-ൽ ഷാ റെസാ പഹ്ൽവിയുടെ നേതൃത്വത്തിലാണ് ആണവ പദ്ധതിക്ക് തുടക്കമിട്ടത്. ഊർജ്ജ ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നതിനായി ആറ്റോമിക് എനർജി ഓർഗനൈസേഷൻ ഓഫ് ഇറാൻ (AIOEI) സ്ഥാപിച്ചു. 20 വർഷത്തിനുള്ളിൽ 20-ൽ അധികം ആണവ പ്ലാൻ്റുകൾ സ്ഥാപിക്കാനായിരുന്നു ലക്ഷ്യം, എന്നാൽ പദ്ധതി വളരെ പതുക്കെയാണ് നീങ്ങിയത്. നിലവിൽ ഇറാനിൽ പ്രധാനമായും മൂന്ന് വലിയ ആണവ കേന്ദ്രങ്ങളാണുള്ളത്: നതാൻസ്, ഫോർദോ യുറേനിയം എൻറിച്ച്മെൻ്റ് സെൻ്ററുകൾ, ഇസ്ഫഹാൻ ആണവ ഗവേഷണ കേന്ദ്രം എന്നിവയാണവ. 

ഇതിനുപുറമെ, ബുഷഹർ, ദർഖോവിൻ, സിരിക് എന്നിവിടങ്ങളിലും ആണവോർജ്ജ പ്ലാൻ്റുകളുണ്ട്. അറാക്കിലുള്ളത് ഒരു ഹെവി വാട്ടർ പ്ലാൻ്റാണ്. ഐഎഇഎയുടെ റിപ്പോർട്ട് അനുസരിച്ച്, വാറാമിൻ, മാരിവാൻ, തുർക്കുസാബാദ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ മനുഷ്യനിർമ്മിത ആണവ കണികകളുടെ സാന്നിധ്യം കണ്ടെത്തിയെങ്കിലും, ഈ സ്ഥലങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഇറാൻ ഔദ്യോഗികമായി ഒരു വിവരവും നൽകിയിട്ടില്ല. 2019-2020 കാലഘട്ടത്തിൽ ഐഎഇഎക്ക് ഈ സ്ഥലങ്ങളിൽ സന്ദർശനം നടത്താൻ സാധിച്ചിരുന്നു.

നതാൻസ് എൻറിച്ച്മെൻ്റ് ഫെസിലിറ്റി: ഇസ്രായേലിൻ്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം

2002-ൽ രഹസ്യമായി സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ട നതാൻസ് ആണവ കേന്ദ്രം പെട്ടെന്നുതന്നെ കണ്ടെത്തപ്പെട്ടു. 2007-ൽ ഈ പ്ലാൻ്റ് പ്രവർത്തനമാരംഭിച്ചു. 2008-ൽ അന്നത്തെ പ്രസിഡൻ്റ് അഹമ്മദിനെജാദ് ഈ പ്ലാൻ്റ് സന്ദർശിച്ചത് മാധ്യമങ്ങളിൽ വലിയ വാർത്തയായിരുന്നു. യുറേനിയം എൻറിച്ച്മെൻ്റ് നടക്കുന്ന ഇറാനിലെ പ്രധാന ആണവ കേന്ദ്രമായാണ് ഐഎഇഎ നതാൻസിനെ കണക്കാക്കുന്നത്. ഭൂമിക്കടിയിലാണ് ഈ സംവർദ്ധന പ്ലാൻ്റ് സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഫോർ സയൻസ് ആൻഡ് ഇൻ്റർനാഷണൽ സെക്യൂരിറ്റിയുടെ പ്രാഥമിക റിപ്പോർട്ട് അനുസരിച്ച്, 50,000-ത്തിലധികം സെൻട്രിഫ്യൂജുകൾ പ്രവർത്തിപ്പിക്കാൻ ശേഷിയുള്ളതാണ് ഈ പ്ലാൻ്റ്. 

ഇസ്രായേലിന്റെ നിലനിൽപ്പിന് ഭീഷണിയാകുമെന്ന കാരണത്താൽ ആണവായുധ ശേഖരം നിർമ്മിക്കുന്നത് തടയുക എന്ന അവരുടെ ലക്ഷ്യമാണ്. നതാൻസ് ആണവ കേന്ദ്രം ഇറാൻ്റെ ആണവ പദ്ധതിയുടെ ഹൃദയഭാഗമായതുകൊണ്ടാണ് ഇസ്രായേൽ ഇതിനെ പ്രധാന ലക്ഷ്യമായി കാണുന്നത്.

ഫോർദോ എൻറിച്ച്മെൻ്റ് ഫെസിലിറ്റി: മലകൾക്കിടയിലെ രഹസ്യ കേന്ദ്രം

ടെഹ്റാൻ്റെ തെക്ക് ഖോം നഗരത്തിൽ മലകൾക്കിടയിലാണ് ഫോർദോ ആണവ കേന്ദ്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ടൈം മാഗസിൻ്റെ റിപ്പോർട്ട് പ്രകാരം ഇത് അര മൈൽ ഭൂമിക്കടിയിലാണ്. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് സയൻസ് ആൻഡ് ഇൻ്റർനാഷണൽ സെക്യൂരിറ്റിയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു പേപ്പർ അനുസരിച്ച്, ഫോർദോയിൽ ഭൂമിക്കടിയിൽ സങ്കീർണ്ണമായ തുരങ്കങ്ങളുടെ ഒരു ശൃംഖലയുണ്ട്, ഇത് വ്യോമാക്രമണങ്ങളിൽ നശിപ്പിക്കാൻ എളുപ്പമല്ല. 2023-ൽ ഐഎഇഎക്ക് ഇവിടെ 83.7% വരെ ശുദ്ധീകരിച്ച യുറേനിയം കണികകൾ ലഭിച്ചിരുന്നു. 

ഇസ്ഫഹാൻ ആണവ ഗവേഷണ കേന്ദ്രം: ഇറാൻ്റെ ഡ്രോൺ, മിസൈൽ ഫാക്ടറികൾക്കൊപ്പം

ഇറാൻ്റെ മധ്യഭാഗത്തും ടെഹ്റാൻ്റെ തെക്കുമായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഇസ്ഫഹാനിലാണ് ഇറാൻ്റെ ഏറ്റവും വലിയ ആണവ ഗവേഷണ കേന്ദ്രം. ഇവിടെ ഒരു ആണവ സൗകര്യമുണ്ട്, അവിടെ യുറേനിയം കൺവേർഷൻ ജോലികൾ നടക്കുന്നു. 1980-കളിൽ ചൈനയും ഇറാനും തമ്മിലുണ്ടായ കരാർ പ്രകാരം, ചൈനയുടെ സഹായത്തോടെ ഇസ്ഫഹാനിൽ ഗവേഷണ റിയാക്ടറുകൾ സ്ഥാപിച്ചു. ഇസ്ഫഹാൻ ന്യൂക്ലിയർ ടെക്നോളജി സെൻ്റർ (INTC) ഇവിടെ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. പിന്നീട് 1992-ൽ മറ്റൊരു കരാർ പ്രകാരം ചൈന ചില ആണവ വസ്തുക്കളും ഇറാനിലേക്ക് വിതരണം ചെയ്തു. 2005-ൽ അമേരിക്ക ഇതിൻ്റെ തലവൻ ജവാദ് റഹീഖിക്ക് ഉപരോധം ഏർപ്പെടുത്തി. ഇറാൻ്റെ ഡ്രോൺ, ബാലിസ്റ്റിക് മിസൈൽ ഫാക്ടറികളും ഇവിടെയുള്ളതുകൊണ്ട് ഇസ്ഫഹാൻ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ്.

ബുഷഹർ ആണവ ഊർജ്ജ പ്ലാൻ്റ്: ഇറാൻ്റെ ആദ്യ വാണിജ്യ ആണവ റിയാക്ടർ

ജൂൺ 2014 വരെയുള്ള വിവരങ്ങൾ പ്രകാരം, ഇറാനിൽ ബുഷഹർ ആണവ ഊർജ്ജ പ്ലാൻ്റുണ്ട്. ടെഹ്റാൻ്റെ തെക്ക് പേർഷ്യൻ ഗൾഫിനടുത്തുള്ള ഈ പ്ലാൻ്റ് 2013-ൽ വാണിജ്യപരമായ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചു. 2023 വരെ രാജ്യത്തിൻ്റെ മൊത്തം വൈദ്യുതിയുടെ ഏകദേശം 1.7% ഇവിടെ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. 1992-ൽ ഇറാനും റഷ്യയും തമ്മിലുണ്ടായ കരാർ പ്രകാരമാണ് ബുഷഹർ ആണവ ഊർജ്ജ പ്ലാൻ്റ് നിർമ്മിച്ചത്. ഇത് രാജ്യത്തെ ആദ്യത്തെ വാണിജ്യ ആണവ റിയാക്ടറായിരുന്നു. 2044-ഓടെ ഇവിടെ 10,000 മെഗാവാട്ട് ആണവ വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കാനാണ് ലക്ഷ്യം വെച്ചിരുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും, 1974 മുതൽ ഇറാൻ ഇവിടെ ആണവ റിയാക്ടർ സ്ഥാപിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു, എന്നാൽ 1979-ലെ ഇസ്ലാമിക വിപ്ലവം കാരണം ഈ പദ്ധതി നിർത്തിവയ്ക്കേണ്ടി വന്നു. പിന്നീട് റഷ്യയുമായി കരാർ ഉണ്ടാക്കുകയായിരുന്നു. 2011-ൽ റഷ്യ ഈ പ്ലാൻ്റ് പൂർത്തിയായതായി അറിയിക്കുകയും, ആണവ നിർവ്യാപന ഉടമ്പടിയിലെ നിയമങ്ങൾ പാലിക്കുന്നതായി പറയുകയും ചെയ്തു. ഇതിനുള്ള ഇന്ധന വിതരണം ഐഎഇഎയുടെ നിയമങ്ങൾക്കനുസരിച്ചായിരിക്കും.

ദർഖോവിൻ, സിരിക് ആണവ ഊർജ്ജ പ്ലാൻ്റുകൾ: ഭാവിയിലെ ഊർജ്ജ ലക്ഷ്യങ്ങൾ

ദർഖോവിൻ ആണവ പ്ലാൻ്റ് നിലവിൽ ഖുസെസ്താൻ പ്രവിശ്യയിൽ കറുൻ നദിക്കരികിൽ നിർമ്മാണത്തിലാണ്. വൈദ്യുതി ഉത്പാദനമാണ് ഇതിൻ്റെ ലക്ഷ്യമെന്ന് ഇറാൻ പ്രസിഡൻ്റ് ഇബ്രാഹിം റൈസി പറഞ്ഞിരുന്നു. തുടക്കത്തിൽ 360 മെഗാവാട്ട് വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കാനാണ് ഇത് നിർമ്മിക്കുന്നതെങ്കിലും, പിന്നീട് 10,000 മെഗാവാട്ട് വരെ വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കാനാണ് ലക്ഷ്യം. 2007-ൽ ഇറാൻ്റെ ആറ്റോമിക് എനർജി ഓർഗനൈസേഷൻ ഖുസെസ്താൻ പ്രവിശ്യയിൽ ആണവ വൈദ്യുതി പദ്ധതി സ്ഥാപിക്കാൻ താൽപ്പര്യം പ്രകടിപ്പിച്ചു. ഇതിനെത്തുടർന്ന് ഐഎഇഎ ഈ പ്ലാൻ്റിനെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ ആവശ്യപ്പെട്ടു. മറുപടിയായി, 2011-ൽ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ച് 2015-ഓടെ പൂർത്തിയാക്കുമെന്ന് ഇറാൻ അറിയിച്ചെങ്കിലും, ഈ ടൈംലൈൻ നീണ്ടുപോയി. കൂടാതെ, ഇറാൻ ഹോർമോസ്ഗാൻ പ്രവിശ്യയിലെ സിറിക്കിൽ ഇറാൻ-ഹോർമുസ് ന്യൂക്ലിയർ പവർ സ്റ്റേഷൻ എന്ന പേരിൽ ഒരു ആണവ ഊർജ്ജ കേന്ദ്രം നിർമ്മിക്കുന്നുണ്ട്. 2024-ൽ ഇതിൻ്റെ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചു. ഇത് ബുഷഹറിനെക്കാൾ വലുതാണ്, 5000 മെഗാവാട്ട് ആണവ പ്ലാൻ്റാണിത്, ഇതിൽ നാല് യൂണിറ്റുകളുണ്ടാകും, ഓരോ യൂണിറ്റും 1,250 മെഗാവാട്ട് വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കും.

അറാക്ക് ഹെവി വാട്ടർ ആണവ കോംപ്ലക്സ്: പ്ലൂട്ടോണിയം ഉത്പാദന സാധ്യത

ആണവ പദ്ധതികളെ നിരീക്ഷിക്കുന്ന ആഗോള സംഘടനയായ ന്യൂക്ലിയർ ത്രെട്ട് ഇനിഷ്യേറ്റീവ് അനുസരിച്ച്, മർകാസി പ്രവിശ്യയിൽ അറാക്ക് ഹെവി വാട്ടർ കോംപ്ലക്സ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. 2004-ലാണ് ഇതിൻ്റെ നിർമ്മാണം ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് ഈ പ്ലാൻ്റിൻ്റെ പേര് ഖോണ്ടാബ് എന്ന് മാറ്റി. ഹെവി വാട്ടർ (ഡ്യൂട്ടീരിയം ഓക്സൈഡ്) പ്ലാൻ്റിൽ പ്ലൂട്ടോണിയം ഉത്പാദനം സാധ്യമാണ്. ഇത് യുറേനിയം പോലെ ഒരു റേഡിയോആക്ടീവ് പദാർത്ഥമാണ്, ഇത് ഉപയോഗിച്ചും ആണവായുധങ്ങൾ നിർമ്മിക്കാൻ സാധിക്കും. ഈ കാരണത്താൽ അറാക്ക് പ്ലാൻ്റ് ഐഎഇഎക്ക് ആശങ്കയുണ്ടാക്കി. എന്നാൽ ഇതിൻ്റെ പ്രവർത്തനം വളരെ പതുക്കെയായിരുന്നു, അതിനാൽ കുറഞ്ഞ സമയത്തിനുള്ളിൽ ഇത് ഒരു ഭീഷണിയായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നില്ല. 2015-ൽ അറാക്കിൽ നടക്കുന്ന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് ആണവ കരാറിലൂടെ നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തി. അറാക്കിൽ റിയാക്ടർ നിർമ്മിക്കുന്ന പ്രവർത്തനം നിർത്തിവച്ച് അത് സിമൻ്റ് കൊണ്ട് നിറയ്ക്കാൻ ഇറാനോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു.

ഇറാൻ്റെ ആണവ പദ്ധതിയെക്കുറിച്ചുള്ള നിങ്ങളുടെ അഭിപ്രായങ്ങൾ പങ്കുവെക്കുക, 

Article Summary (English): Details Iran's nuclear program, key facilities like Natanz, and why Israel targets them amid escalating conflict.

#IranNuclearProgram, #Natanz, #IsraelIranConflict, #IAEA, #NuclearProliferation, #MiddleEast